Bài viết nhận định virus SARS-CoV-2 gây bệnh
COVID-19
hiện là thách thức đối với nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó hệ thống chăm sóc sức khỏe của nhiều quốc gia phát triển đang điêu đứng. Nhà báo Sean Fleming cho rằng Việt Nam đã sớm nhận thức rõ ràng rằng nguy cơ bùng phát của dịch bệnh có thể tàn phá một đất nước đang phát triển, và Việt Nam đã hành động mau lẹ, đưa ra quyết định nhanh chóng và kịp thời.
Theo tác giả Fleming, Việt Nam đã tập trung vào các biện pháp nằm trong tầm kiểm soát của mình và giành được sự tán dương từ cộng đồng quốc tế. Việt Nam đã khởi động một loạt các sáng kiến để ngăn chặn virus lây lan ngay từ ngày 1/2, đình chỉ tất cả các chuyến bay đến và đi từ Trung Quốc; đóng cửa các trường học sau khi nghỉ Tết Nguyên đán. Hai tuần sau đó, giới chức y tế cũng nhanh chóng áp dụng các biện pháp kiểm dịch 21 ngày tại tỉnh Vĩnh Phúc, nơi có người lao động trở về từ tâm dịch Vũ Hán, Trung Quốc.
Tác giả bài báo đề cập một loạt biện pháp của Việt Nam, bao gồm cách ly 14 ngày bắt buộc đối với bất kỳ ai nhập cảnh và hủy bỏ tất cả các chuyến bay nước ngoài, cách ly những người nhiễm virus và theo dõi bất cứ người nào đã tiếp xúc với người mắc bệnh. Ngoài ra, người dân Việt Nam có tinh thần giám sát cao, chủ động phản ánh những hành động sai trái tới cơ quan chức năng, các hành vi như chia sẻ tin giả, thông tin sai lệch về virus SARS-CoV-2 đều bị xử lý.
Tác giả bài viết nêu bật những nỗ lực chủ động Công ty dịch thuật Sài Gòn Blog của Việt Nam chống COVID-19 diễn ra trong bối cảnh chất lượng cuộc sống người dân tại quốc gia này đã có sự cải thiện lớn sau hai thập niên qua. Theo đó, từ năm 2002 đến 2018, chính sách chuyển đổi kinh tế đã giúp đưa hơn 45 triệu người Việt Nam thoát nghèo.
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người đã tăng hơn gấp đôi, lên hơn 2.500 USD trong năm 2018, mức tăng trưởng GDP thực tế là 7,1%. Y tế quốc gia cũng được cải thiện - tuổi thọ tăng từ 71 năm 1990 lên 76 vào năm 2015. Bài báo nhấn mạnh hệ thống chăm sóc sức khỏe của Việt Nam cũng đang được cải thiện.
Nhà báo Fleming nhận định với nguồn lực hạn chế, Việt Nam dường như đã làm cho sự bùng phát dịch bệnh này ở trong tầm kiểm soát.
Nguy cơ tăng cao từ dịch bệnh cũng như các quy định về cách ly, xung đột về lợi ích kinh tế khiến nhiều hãng xe phải dừng sản xuất. Cổ phiếu của General Motors (GM) đóng cửa hôm 23/2 tại 17 USD, mất 47% thị giá tính từ tháng 7/2019. Những hãng xe lớn khác cũng phải chịu sự sụt giảm tương tự.
Với kết quả xét nghiệm dương tính của một số nhân viên, các hãng như Ford và GM đóng cửa nhà máy tại một số địa phương, và gần đây nhất là tất cả nhà máy ở Bắc Mỹ. Các hãng như Kia, Nissan, Hyundai, Volvo và những thương hiệu khác cũng hành động tương tự, đẩy sự căng thẳng về kinh tế lây sang các hãng khác, đồng thời khiến sản lượng sụt giảm nghiêm trọng.
Chuỗi cung ứng gián đoạn
Tất cả chuỗi cung ứng ngành ôtô bị ảnh hưởng, như
thiếu linh kiện nghiêm trọng
cho các hãng sản xuất và giảm nhu cầu. Bo mạch, linh kiện điện tử cũng như các bộ phận riêng lẻ khác đều bị chậm trễ hoặc thiếu hụt. Ví dụ, Audi phải dừng sản xuất mẫu SUV chạy điện e-tron do thiếu pin từ nhà cung ứng LG Chem.
Các hãng cung ứng linh phụ kiện ôtô chủ chốt như Marelli, Bosch Continental, Brembo và Schaeffler đều tạm dừng sản xuất hoặc giảm sản lượng linh phụ kiện. Việc sản xuất các loại linh kiện quan trọng ở Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng do dịch bệnh và nhu cầu giảm.
Giảm khối lượng xuất khẩu cũng khiến nhiều hãng sản xuất nhôm phải giảm giá thành để cân bằng giữ cung và cầu. Sản xuất chất dẻo - là yếu tố chủ yếu để sản xuất vật tư y tế - cũng phải tạm dừng tại một số nhà máy.
Một công nhân đeo khẩu trang khi đang làm việc tại dây chuyền lắp ráp ghế ôtô tại một nhà máy ở Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh:
Reuters
Kinh tế toàn cầu đình trệ
Thị trường chứng khoán Mỹ gần đây phải chịu đựng những đợt sóng chuyển đổi triệt để và thị trường toàn cầu cũng ở tình trạng chung trong nhiều tháng. Các nhà đầu tư phải chạy đua để bù đắp những tổn thất và dự đoán sự biến đổi nhanh như tên lửa đối với các công ty cũng như cá nhân. Chỉ số Nhà quản trị mua hàng - Purchasing Managers’ Index (PMI) - lao dốc 46,1 điểm trong tháng 2, mức thấp kỷ lục.
Sức mua và nhu cầu giảm đối với xe hơi. Tại Trung Quốc, doanh số ôtô giảm 80% và tại Mỹ, doanh số tụt dốc hàng chục nghìn xe. Các nhà phân phối linh phụ kiện ôtô như AutoZone và Advance Auto Parts (đều của Mỹ) chứng kiến sự sụt giảm giá cổ phiếu.
Các sự kiện ôtô và đua xe quan trọng bị hủy bỏ
Ngành công nghiệp ôtô thể thao có những màn hoãn, hủy chưa từng có. Các giải đua đình đám là NASCAR và IndyCar đều bị dừng lại, giải 24 Hours of Le Mans bị lùi tới tháng 9. Lần đầu tiên kể từ 1954, chặng mở màn F1 Monaco bị hủy.
Trong nỗ lực bảo vệ nhân viên và ngăn lây nhiễm, Ford và GM hợp tác với các hiệp hội công nhân trong ngành, tạo ra một đơn vị tác chiến, với những biện pháp và thủ tục đối với các công nhân, những người vẫn làm việc cũng như những ai đã được cho về nhà. Hành động này sẽ giúp các hãng hạn chế sự lây nhiễm trong số các nhân viên và quan chức, nhưng cũng có thể phải hạn chế số lao động trong một thời gian.
Nhiều hãng xe cũng tìm cách trấn an khách hàng với những mô hình dịch vụ mới. Trong nỗ lực ngăn chặn giảm doanh số, các hãng tạo ra những chương trình
thanh toán đặc biệt và khuyến mãi hấp dẫn
.
Những phương án thay thế và lựa chọn ảo
Với tinh thần lạc quan, NASCAR và game đua xe trực tuyến iRacing tái tạo đường đua Homestead-Miami Speedway, nơi 20 tay đua tranh tài qua màn hình. Gia đình xe thể thao toàn cầu với khoảng 30.000 người đã chứng kiến cuộc đua trên
Twitter
nơi tay đua người Mỹ Denny Hamlin giành chiến thắng.
Các hãng xe sản xuất thiết bị y tế và bảo hộ cá nhân
Khi các thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) được tiêu thụ với tốc độ chóng mặt, và số bệnh nhân tăng mỗi ngày, nhiều hãng được khuyến khích tham gia sản xuất các thiết bị y tế, như khẩu trang, nón kính bảo hộ, hay máy trợ thở.
Ford hợp tác với 3M và GE Healthcare, làm ra phiên bản đơn giản hóa của thiết kế máy trợ thở hiện nay của GE. Các kỹ sư của Ford cũng giúp đẩy nhanh sản lượng mặt nạ lọc bụi cấp khí (PAPRs) của 3M bằng những linh kiện từ cả hai hãng.
General Motors (GM) và Fiat Chrysler Automobiles (FCA) cũng tham gia vào những nỗ lực nhằm cung cấp thiết bị bảo hộ y tế cho toàn hệ thống trên khắp nước Mỹ.
Nỗ lực vượt khó khăn
Tác động của Covid-19 khiến nền kinh tế toàn cầu không dễ hồi phục trong thời gian ngắn, nhưng sự nỗ lực đang hiện diện mỗi ngày. Mary Barra, Giám đốc điều hành của GM cho biết: "Chúng tôi sẽ tiếp tục tìm cách vượt qua thời kỳ khủng hoảng này". Tuy nhiên trước mắt, việc ưu tiên vẫn là ngăn ngừa dịch bệnh lây lan và bảo vệ người lao động được an toàn. Hiện hàng trăm nghìn người thất nghiệp, hoặc nghỉ việc tạm thời, do nhiều nhà máy sản xuất ôtô phải đóng cửa.
"Lionel Messi, Che của Barca",
L'Équipe
giật tít đi kèm bức ảnh.
Trang nhất L'Equipe số ra mới nhất.
Che là nhà cách mạng nổi tiếng người Argentina. Ông từng lãnh đạo phong trào cách mạng Cuba và đội quân du kích. Bức ảnh khuôn mặt ông từ lâu trở thành một biểu tượng văn hóa phản kháng, tượng trưng cho sự nổi dậy.
L'Équipe ghép ảnh Messi với Che là để miêu tả sự nổi dậy của Messi hôm 30/3:
chỉ trích ban lãnh đạo
về việc ép các cầu thủ giảm lương, trong khi các cầu thủ chấp nhận điều đó ngay từ đầu.
Giảm lương giữa Covid-19 đang trở thành một vấn đề lớn tại Barca, do tỷ lệ cắt lên đến 70%. Lãnh đạo Barca đưa ra tỷ lệ này là nhờ ERTE - đạo luật cho phép đơn phương sa thải nhân viên,
giảm 70% lương
trong trường hợp khẩn cấp, như đại dịch hiện nay.
Theo một số nguồn tin, các cầu thủ Barca chấp nhận giảm lương ngay từ đầu. Tuy nhiên, khi nhận thấy mức giảm lớn, cộng thêm tham khảo từ Hiệp hội cầu thủ Tây Ban Nha, một số cầu thủ có ý kiến Công ty CP dịch thuật miền trung - MIIDtrans Blog
muốn đàm phán
với ban lãnh đạo.
Lương của đội A Barca hiện tương đương 53% doanh thu hàng năm. Năm ngoái, Barca thu về khoảng 1,1 tỷ USD.
Mối quan hệ giữa các cầu thủ và ban lãnh đạo Barca, nhất là Chủ tịch Bartomeu, từ lâu rạn nứt nghiêm trọng. Đầu tháng Hai, một nguồn tin cho biết, Bartomeu trích 1,1 triệu USD từ ngân sách
thuê một công ty truyền thông
chuyên nói xấu, gây sức ép dư luận đối với cầu thủ không chịu gia hạn hợp đồng, hoặc đối thủ của Chủ tịch.
Theo thông báo mới nhất được Bộ Y tế cập nhật lúc 7h sáng 31/3, trên toàn thế giới hiện ghi nhận 784.005 người mắc Covid-19, 37.778 người trong số đó đã tử vong vì đại dịch này. Tại Việt Nam hiện cũng đã ghi nhận 204 ca bệnh, trong đó có 55 người đã được điều trị khỏi. Cho tới hiện tại, dịch bệnh vẫn còn những diễn biến hết sức khó lường và phức tạp, kéo theo nhiều hệ Công ty dịch thuật Sài Gòn Blog lụy ảnh hưởng tiêu cực tới mọi mặt đời sống, mọi thành phần xã hội, mọi ngành nghề.
Nhằm góp phần cùng cả nước chung tay trong "cuộc chiến Covid-19", BAEMIN - ứng dụng giao đồ ăn nhanh vừa triển khai một chương trình dành cho các đối tác tài xế của hãng, hỗ trợ đối tác tài xế vượt qua những khó khăn mùa dịch.
Cụ thể, chương trình của BAEMIN có tên "Hỗ trợ Giảm nhẹ hậu quả Covid-19" với quỹ hỗ trợ lên tới hơn 1 tỷ đồng. Theo quy định của chương trình này, các đối tác tài xế sẽ được hãng hỗ trợ 50% thu nhập trong 14 ngày gần nhất (tối đa 2.000.000 VND) nếu thuộc 1 trong 2 trường hợp sau:
- Có kết quả xét nghiệm
dương tính với SARS-CoV-2
(mắc Covid-19).
- Có tên trong danh sách
được yêu cầu cách ly tập trung hoặc yêu cầu tự cách ly
theo quyết định của Cơ quan Y tế/ Ủy ban Nhân dân các cấp do ngăn ngừa sự lây lan của COVID-19.
Động thái này của BAEMIN thể hiện nỗ lực của hãng trong việc chung tay với các đối tác tài xế nói riêng, cũng như cả nước trong công cuộc đẩy lùi dịch bệnh Covid-19.
Khoảng 23h ngày 30/3, một chiếc ôtô đưa người đến cấp cứu do tai nạn giao thông tại Trung tâm cấp cứu chống độc, Bệnh viện đa khoa Hùng Vương. Ba nam thanh niên và một bệnh nhân ra khỏi xe, tất cả không đeo khẩu tran nên bị nhân viên an ninh của bệnh viện nhắc nhở.
Nhân viên Nguyễn Phi Long bị một người trong nhóm chửi bới, xô ngã và liên tục đấm vào mặt, vào đầu.
Khi đội an ninh của bệnh viện cùng nam tài xế đi cùng vào can ngăn, người này mới dừng lại và ngay lập tức bị đưa ra khỏi bệnh viện. Hành vi của anh ta khiến anh Long thâm tím vùng mắt và sưng nề vùng mặt.
Nhà chức trách Phú Thọ đang điều tra sự việc.
Trước diễn biến phức tạp của Covid-19, Thủ tướng chỉ đạo từ ngày 16/3, người dân thực hiện nghiêm việc đeo khẩu trang tại nơi công cộng.
Những năm gần đây, Trung Quốc thường được truyền thông Mỹ và một số nước phương Tây chê bai về việc quốc gia này xây dựng các hệ thống nhằm theo dõi, kiểm soát hoạt động của người dân. Nhưng chính công nghệ theo dõi này đã giúp Trung Quốc ngăn chặn và kiểm soát sự lây lan của virus Covid-19, khiến các nước từ trước tới nay vẫn buông lời chê bai phải nhìn nhận lại vấn đề.
Mỹ không phải ngoại lệ. Nhà bảo mật kiêm cây bút của tạp chí
Forbes
Zack Doffman viết: "Hoá ra, chúng ta bấy lâu nay cũng có một cơ sử dữ liệu theo dõi khổng lồ, chỉ chờ chính phủ khai thác".
Kho dữ liệu mà Zack Doffman nhắc đến do các công ty quảng cáo di động cung cấp cho Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) cùng chính quyền các bang và địa phương đang kiểm soát Covid-19. Mọi thông tin trong dữ liệu đều được ẩn danh.
Các nhà chức trách tại 500 thành phố của Mỹ được quyền truy cập cổng thông tin trực tuyến nhằm đưa ra biện pháp kịp thời ngăn chặn nguy cơ bùng phát của bệnh dịch. Hệ thống mới còn được dùng để cảnh báo về các địa điểm vẫn còn đám đông tụ tập, mức độ tuân thủ lệnh phong toả, tác động của dịch bệnh tới nền kinh tế thông qua số khách mua sắm tại các cửa hàng cũng như quãng đường di chuyển trên các phương tiện cá nhân.
Một số chính phủ chọn sử dụng thông tin địa điểm thu thập từ các nhà cung cấp mạng di động. Ảnh:
AP
.
Sự khác biệt giữa Mỹ và châu Âu
Ở Anh và châu Âu, để theo dõi sự tuân thủ của người dân về việc cách ly xã hội cũng như hạn chế việc đi lại giữa tình hình dịch bệnh căng thẳng, các chính phủ chọn sử dụng thông tin địa điểm thu thập từ các nhà khai thác mạng di động thay vì công ty quảng cáo di động như Mỹ. Tất cả cũng đều được ẩn danh. Thậm chí, GSMA - cơ quan thiết lập tiêu chuẩn quốc tế cho ngành công nghiệp điện thoại di động - đã thực hiện một buổi thảo luận về chương trình phát triển cơ sở dữ liệu tập trung nhằm theo dõi người dùng xuyên biên giới, tham vọng có sự tham gia của 700 nhà mạng.
Các mạng di động nắm giữ những dữ liệu quan trọng của khách hàng, từ thông tin địa điểm, cuộc gọi, tin nhắn đến những thứ liên quan đến nhận dạng, danh tính phía sau mỗi số điện thoại. Tuy vậy, những dữ liệu kiểu này thường được luật pháp kiểm soát chặt chẽ khỏi những sự tò mò không cần thiết, chỉ được dùng trong các trường hợp được đảm bảo về mặt pháp lý.
Nhưng dữ liệu từ công ty quảng cáo trên di động thì lại khác. Chúng không bị luật giới hạn như dữ liệu của các nhà mạng trong khi chứa mọi thông tin quan trọng liên quan đến người dùng. Thông qua ứng dụng trên điện thoại, chính người dùng đã cho phép các hãng quảng cáo được phép thu thập dữ liệu với đầy đủ thông số về thời gian, địa điểm và tần suất để tận dụng kiếm chác, tạo doanh thu.
Năm ngoái, một nhà nghiên cứu về bảo mật đã thực hiện dự án khảo sát trên 937 ứng dụng đèn pin trên điện thoại Android. Đây được coi là ứng dụng gần như vô hại nhất trên điện thoại. Tuy vậy, vẫn có đến 180 ứng dụng yêu cầu được truy cập danh bạ và 131 đòi thu thập thông tin địa điểm của người dùng.
Zack Doffman cho rằng nếu bất kỳ chính phủ phương Tây nào yêu cầu xây dựng hệ thống theo dõi trực tiếp trên nền tảng dữ liệu marketing như vậy, việc bị xã hội phản đối kịch liệt là dễ xảy ra. Tuy vậy, nguồn thông tin dồi dào ấy vẫn có thể được tận dụng theo cách thị trường vẫn làm: bỏ ra một khoản tiền nhỏ để mua quyền truy cập.
Đánh đổi quyền riêng tư để chọn an toàn
Theo nguồn tin, độ chi tiết của cơ sở dữ liệu mới được công bố gây sốc cho nhiều người. Bên cạnh đó, một vấn đề được đặt ra là dù tất cả thông tin đều được lưu dưới dạng ẩn danh nhưng "bức tường số" bảo vệ cho sự riêng tư của mỗi người rất dễ bị phá vỡ. Điều này từng được Công ty CP dịch thuật miền trung - MIIDtrans Blog
New York Times
nêu ra trong một bài viết năm 2019.
Bài viết của
New York Times
chỉ ra rằng, chỉ cần thu thập thông tin di chuyển từ điện thoại, việc phát hiện ra tuyến đường quen thuộc mà một người hàng ngày đi là hoàn toàn có thể, từ đó có thể lần ra được đâu là nhà ở, cơ quan và cuối cùng sẽ xác định được chủ nhân của thiết bị là ai. Việc trùng lặp thông tin về nhà ở, cơ quan và đường di chuyển của những người khác nhau rất khó xảy ra. Về cơ bản, rào chắn mang tên "dữ liệu ẩn danh" đã mất đi tác dụng.
Theo Paul Ohm - Giáo sư luật kiêm Nhà nghiên cứu quyền riêng tư tại Trung tâm Luật thuộc Đại học George Town (Mỹ) - việc nói dữ liệu vị trí mang tính "ẩn danh" là một tuyên bố hoàn toàn sai lệch. "Thông tin định vị địa lý chính xác đến từng kinh độ hoàn toàn không thể ẩn danh được. DNA có lẽ là thứ duy nhất khó để ẩn danh hơn thông tin định vị địa lý chính xác".
Mặc dù vậy, Zack Doffman vẫn đánh giá cách làm của Mỹ là "không tệ". Theo ông, mức độ cấp thiết của việc đẩy lùi Covid-19 đã khiến các chính phủ đưa ra những sáng kiến mang tính mới mẻ và đáng ngạc nhiên. Đứng trên lập trường giám sát xã hội, việc sử dụng dữ liệu quảng cáo trên di động là một trong những phương pháp mạnh mẽ nhất và luôn ở trong trạng thái sẵn sàng để sử dụng.
Trong vài tuần tới, Mỹ sẽ thảo luận về vấn đề buôn bán dữ liệu cá nhân để đảm bảo an toàn xã hội. Doffman cho rằng những dữ liệu đang được sử dụng có thể trở nên hữu hiệu hơn, thậm chí có thể sánh ngang với hệ thống giám sát mà Trung Quốc đang áp dụng.
Theo
Wall Street Journal
, dữ liệu quảng cáo trên điện thoại di động có thể tiết lộ mức độ tuân thủ chung dựa trên các đơn đặt hàng giao về nhà hoặc nơi trú ẩn, giúp đo lường tác động kinh tế của đại dịch bằng cách mức độ sụt giảm của khách hàng bán lẻ tại các cửa hàng, giảm trong ôtô dặm lái xe và các số liệu kinh tế khác. Tất cả sẽ sớm được hé lộ trong thời ngắn.
Thế giới ghi nhận 854.612 ca nhiễm nCoV và 42.044 người chết tại 202 quốc gia và vùng lãnh thổ, tăng lần lượt 72.578 và 4.435 ca so với 24 giờ trước. Italy là nước báo cáo số ca tử vong lớn nhất với 12.428 người.
Mỹ
đến nay ghi nhận 188.172 ca nhiễm và 3.873 ca tử vong, tiếp tục là vùng dịch lớn nhất thế giới, theo số liệu từ Đại học Johns Hopkins. Như vậy, số ca tử vong vì nCoV tại Mỹ đã vượt Trung Quốc, nơi đang ghi nhận 3.305 người chết do dịch bệnh.
Tại bang New York, nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi Công ty CP dịch thuật miền trung - MIIDtrans Blog dịch bệnh, Thống đốc Andrew Cuomo đã phải lên tiếng kêu gọi hỗ trợ y tế khẩn cấp trong bối cảnh số người chết do nCoV tại đây đã vượt 1.500.
Nhân viên y tế chuyển một bệnh nhân nghi nhiễm nCoV xuống khỏi xe cứu thương tại St Thomas ở London ngày 31/3. Ảnh:
AFP.
Tổng thống Donald Trump hôm 30/3 cảnh báo 30 ngày tới là thời gian thách thức và cũng là 30 ngày rất quan trọng. Ông sẽ kéo dài chính sách "cách biệt cộng đồng" đến ngày 30/4 do lo ngại đỉnh dịch tại Mỹ có thể không đến trong hai tuần nữa.
Italy
phát hiện thêm 4.035 ca nhiễm mới và 837 người tử vong, tổng số người nhiễm và chết đến nay lần lượt là 105.792 và 12.428. Tỷ lệ tử vong do Covid-19 tại Italy là gần 12%, mức cao nhất thế giới và gấp hơn hai lần tỷ lệ tử vong toàn cầu, theo
Worldometer,
trang web cập nhật số liệu Covid-19 thời gian thực.
Chính phủ Italy đã ban lệnh phong tỏa chưa từng có từ ba tuần trước nhằm ngăn nCoV lây lan, sau đó quyết định kéo dài biện pháp trên ít nhất tới giữa tháng 4. Hầu hết doanh nghiệp phải đóng cửa, khiến nền kinh tế Italy có nguy cơ rơi vào suy thoái nặng nề nhất trong nhiều thập kỷ.
Các cửa tiệm và nhà hàng dự kiến sẽ ngừng hoạt động ít nhất đến tháng 5. Không quan chức nào dám đưa ra dự đoán về thời điểm cuộc sống của người dân có thể trở lại bình thường.
Tây Ban Nha
xác nhận thêm 7.967 ca nhiễm và 748 ca tử vong, nâng tổng số người nhiễm và chết lên lần lượt 95.923 và 8.464, vượt qua Trung Quốc để trở thành vùng dịch lớn thứ ba thế giới.
Tây Ban Nha tự hào vì sở hữu một trong những hệ thống y tế hàng đầu, thậm chí từng được xếp hạng quốc gia khỏe mạnh nhất thế giới, theo nghiên cứu Bloomberg công bố năm ngoái. Tuy nhiên, hình tượng này đã bị Covid-19 "xô đổ", với một loạt vấn đề như thiếu bệnh viện, giường chăm sóc đặc biệt, kit xét nghiệm và thiết bị y tế cơ bản.
Madrid đang tìm cách tăng cường xét nghiệm, thu thập nguồn kit từ khắp nơi trên thế giới, với mục tiêu xét nghiệm 50.000 người/ngày, thay vì mức 20.000 hiện nay. Giới chức cũng đặt hàng số vật tư trị giá hàng triệu USD nhằm cung cấp cho hệ thống y tế đang bên bờ vực sụp đổ.
Đức
ghi nhận thêm 4.923 ca nhiễm và 130 ca tử vong, nâng số ca nhiễm và tử vong lên lần lượt 71.808 và 775. Là vùng dịch lớn thứ ba châu Âu, sau Italy và Tây Ban Nha, song tỷ lệ tử vong ở Đức chỉ 1%.
Ngoài ban hành quy định về hạn chế đi lại để ngăn dịch, chính quyền Đức còn áp dụng mô hình xét nghiệm diện rộng như Hàn Quốc nhằm xác định và cách ly sớm người bị nhiễm. Thủ tướng Angela Merkel, 65 tuổi, hôm 29/3 cho kết quả âm tính nCoV lần ba. Bà tự cách ly tại căn hộ ở Berlin một tuần qua sau khi tiếp xúc với bác sĩ nhiễm nCoV.
Sau thời gian bị chỉ trích vì thiếu quyết liệt trong chống dịch, Thủ tướng Anh hôm 23/3 ban hành lệnh phong tỏa toàn quốc nhằm ngăn nCoV, động thái chưa từng được thực hiện từ sau Thế chiến II. Tuy nhiên, nhiều người Anh vẫn
tỏ ra thờ ơ
với lệnh phong tỏa, tiếp tục tụ tập đông người và tổ chức
các buổi tiệc tùng
khiến cảnh sát phải giải tán.
Tại châu Á,
Iran
tiếp tục là vùng dịch lớn thứ hai khu vực, sau Trung Quốc, với 44.605 ca nhiễm và 2.898 ca tử vong sau khi ghi nhận thêm 3.110 ca nhiễm và 141 trường hợp tử vong. Chính phủ Iran cảnh báo dịch bệnh có thể kéo dài thêm vài tháng và khiến hơn 10.000 người thiệt mạng.
Iran đã đóng cửa trường học, hủy các buổi lễ cầu nguyện, đóng cửa quốc hội cũng như các địa điểm hành hương lớn của người Hồi giáo Shiite. Tổng thống Hassan Rouhani hôm qua cho biết chính quyền sẽ đóng cửa các công viên trên toàn quốc vào ngày 1/4, nhằm ngăn chặn những buổi dã ngoại gia đình thường diễn ra để đánh dấu ngày thứ 13 của kỳ nghỉ Tết Ba Tư. Ông kêu gọi người dân "thực hiện truyền thống vào lúc khác", nhấn mạnh ai vi phạm sẽ bị trừng phạt.
Tại
Đông Nam Á
, Malaysia là vùng dịch lớn nhất với 2.766 ca nhiễm và 43 người chết. Indonesia là vùng dịch chết chóc nhất khu vực với 136 người chết trong 1.528 người nhiễm, tỷ lệ tử vong gần 9%.
Nhiều chuyên gia lo ngại hệ thống y tế Indonesia có nguy cơ "sụp đổ" do thiếu giường bệnh, nhân viên y tế và các cơ sở chăm sóc đặc biệt nếu số ca nhiễm tiếp tục tăng.
Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia về sức khỏe cộng đồng do Covid-19 và thông báo biện pháp hỗ trợ người thu nhập thấp, bao gồm tăng cường phúc lợi xã hội, hỗ trợ lương thực, giảm giá điện và miễn thuế.
Cơ quan Bảo vệ Dân sự Italy hôm nay cũng báo cáo 4.053 ca nhiễm nCoV mới, không chênh lệch nhiều so với con số 4.050 trường hợp một ngày trước. Với 5.974 ca nhiễm mới hôm 28/3 và 5.217 ca hôm 29/3, đường cong trên đồ thị ca nhiễm mới của Italy đang được "san phẳng".
Số người chết vì nCoV trong vòng một ngày tại Lombardy, vùng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của Italy, đã giảm mạnh. Số ca nhiễm mới ở đây cũng giảm ba ngày liên tiếp, cho thấy tình hình đang cải thiện nhanh hơn những khu vực khác trong nước. Mặt khác, số người chết hàng ngày tại vùng Piedmont lân cận lại tăng mạnh so với hôm trước.
Chính phủ Italy cho biết thêm rằng 15.729 bệnh nhân Covid-19 trên toàn quốc đã hoàn toàn hồi phục, trong khi con số này hôm qua là 14.620. Số ca nhiễm nCoV đang được chăm sóc đặc biệt hiện nay là hơn 4.000.
Italy ghi nhận nhiều người chết vì nCoV nhất thế giới, chiếm khoảng 30% số ca tử vong toàn cầu. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dự đoán nước này đang tiến đến đỉnh dịch. Lệnh phong tỏa toàn quốc được áp dụng từ ba tuần trước sẽ có hiệu lực ít nhất tới giữa tháng 4.
Đại dịch do virus corona gây ra dường như là một cơn ác mộng. Đây là kẻ thù vô hình khiến hàng nghìn người thiệt mạng và nhiều quốc gia buộc phải phong tỏa, biến những thành phố hoa lệ thành thành phố ma. Tuy nhiên, cần phải nhớ rằng virus không phải là một thế lực siêu nhiên. Virus vẫn là một sinh vật sống nhờ vào cách kí sinh vào tế bào sinh vật khác, nó có những tính chất vật lý hữu hình - đồng nghĩa với việc virus có thể bị "bắt" và tiêu diệt.
Ảnh: The Hill
Câu hỏi ở đây là làm thế nào? Virus gây ra COVID-19 không phải hoàn toàn mới mà có liên quan tới virus SARS. Mặc dù tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng vaccine sẽ được hoàn thiện vào tháng 11, nhưng có khả năng sẽ mất thêm nhiều thời gian trước khi con người có thể hoàn toàn khống chế virus corona.
Để tìm hiểu thêm về COVID-19 và vaccine phòng ngừa dịch, tờ Salon đã có cuộc đối thoại với Tiến sĩ William Haseltine, một nhà sinh học nổi tiếng vì các công trình nghiên cứu trong cuộc chiến chống lại HIV/AIDS, bệnh than, và là nhà khoa học có kiến thức sâu rộng trong lĩnh vực gen người. Dưới đây là nội dung chính trong cuộc đối thoại.
Tại sao phát triển vaccine lại khó như vậy?
Tiến sĩ Haseltine:
Phát triển vaccine có thể đơn giản nhưng cũng có thể rất khó. Với virus SARS, các nhà khoa học đã cố thử nghiệm vaccine trên động vật, bao gồm khỉ, nhưng không thành công. Vậy nên họ cố thử các cách khác, bao gồm sử dụng protein bề mặt của virus. Tuy vậy, việc đó cũng không ngăn được virus trong thời gian dài. Tới nay, vẫn chưa có vaccine hoàn chỉnh cho bất kì loại virus corona nào. Điều đó cho thấy việc phát triển vaccine khá là khó. Tôi hi vọng tương lai sẽ dễ dàng hơn, nhưng không ai có thể biết chính xác.
Đây là câu hỏi chưa có lời giải vào thời điểm này. Tôi có thể cung cấp thêm một số thông tin như sau.
Nhiều loại virus xâm nhập vào cơ thể người khiến cơ thể phản ứng nhưng không thể tiêu diệt được virus. Lớp màng bên ngoài của virus có thể rất mờ nhạt, hệ thống miễn dịch khó phát hiện và khó có thể ngăn cản virus. Vậy nên có thể cơ thể tạo ra nhiều kháng thể nhưng vẫn không thể cản được virus xâm nhập và gây bệnh trong cơ thể.
Việc đó có ảnh hướng tới việc phát triển vaccine hay không?
Tiến sĩ Haseltine:
Có, bởi lấy sai loại protein để tạo ra kháng thể tuy giúp tăng cường miễn dịch, nhưng nó sẽ không cản được virus. Chúng ta chưa biết liệu việc đó có xảy ra với vaccine chống COVID-19 hay không, nhưng có những thử nghiệm trước đây cho thấy việc tạo ra vaccine cho SARS không hề đơn giản như mọi người vẫn kì vọng.
Điều chế được vaccine cho virus corona không dễ dàng. Hiện tại, có thể tạo ra vaccine bằng những phương pháp truyền thống, nhưng tới nay chúng chưa có tác dụng hiệu quả trên những động vật được thí nghiệm.
Có một số cách khác để tạo ra vaccine. Một trong số đó là nuôi virus và tiêu diệt chúng. Đây là cách tạo ra vaccine chống bại liệt, và việc này khá đơn giản bởi vì virus bại liệt không có lớp màng bao bọc bên ngoài.
Tuy nhiên, virus corona lại có lớp màng. Vậy nên khi nuôi và tiêu diệt virus bại liệt, chúng ta có thể thu được vaccine ổn định, nhưng khó có thể áp dụng phương pháp này với virus corona.
Một cách nữa là tạo ra một protein tinh chế từ virus, sau đó thêm tá dược để hoàn thiện vaccine. Những phương pháp điều chế vaccine phức tạp khác cũng đang được áp dụng trên toàn thế giới.
Tính tới nay, chưa ai thành công trong việc tạo ra vaccine bảo vệ được động vật khỏi virus corona. Cũng chưa có cơ sở nào thử nghiệm vaccine virus corona trên người thành công.
Khoảng 1/3 những người bị cúm đều do virus corona gây ra. Do đó có thể thấy virus loại này hoạt động rất hiệu quả. Thông thường chúng không có tỉ lệ tử vong Công ty CP dịch thuật miền trung - MIIDtrans Blog cao và hầu hết chỉ gây ra triệu chứng nhẹ.
Chốt kiểm soát phòng chống Covid-19 ở mốc 170 (3) được lập ngày 30/1, trên gò đất phẳng phía đông huyện Mường Khương, cách biên giới ở ngã ba sông Xanh - sông Chảy chừng một km.
Đứng ở mái lán nhỏ lợp bằng cỏ tranh, Lù A Vinh và đồng đội có thể nhìn rõ phía dưới, nơi bên trái là nhà máy thuỷ điện của Trung Quốc, bên kia sông là chốt của đồn Biên phòng Simacai (tỉnh Lào Cai). Nhiệm vụ của các anh là chốt chặn, kiểm soát người qua lại biên giới trái phép để ngăn dịch bệnh lây lan.
Bộ đội Biên phòng chốt 170 (3) quan sát dọc biên giới, phía dưới là ngã ba sông Xanh - sông Chảy, nơi có nhà máy thuỷ điện của Trung Quốc (ngôi nhà to) và bên kia sông là chốt chặn của đồn Biên phòng Simacai. Ảnh:
Gia Khâu
Xách chiếc ấm đun nước khói bám đen, Vinh mở nắp, đổ đầy nước, đặt lên bếp kê tạm bằng đá và ba thanh sắt. Mỗi ấm khoảng 3 lít, đủ cho bốn người uống trong một ngày. "Riêng nước uống, nước nấu cơm, canh cũng đã hơn 10 lít, nên lượng nước 10 lít còn lại phải dùng rất tiết kiệm mới đủ cho hai ngày", anh nói.
Vinh rửa rau trong chậu nước màu vàng đục. Đây là nước được những người lính lấy dưới sông lên để rửa rau, rửa bát..., khi nào sạch mới tráng lại bằng nước mang từ đồn. "Nước sông ô nhiễm lắm, nhưng quanh chốt vài cây số không có nổi một khe nước nhỏ nên bắt buộc phải dùng thôi", Vinh cho hay.
Bữa cơm chiều biên giới đạm bạc và nhanh chóng kết thúc dưới ráng chiều vàng vọt. Dọn dẹp xong, cả bốn người đi tuần dọc bờ sông đến 23h về lán, tiếp tục thay nhau gác đến sáng. Cả ngày tuần tra rồi vào bếp nấu cơm, lớp mồ hôi này chưa kịp khô thì lớp khác đã túa ra khiến chiếc áo Vinh mặc khô cong. Anh chỉ dám lấy chút nước làm ướt khăn, lau mặt rồi lau qua người, ngả lưng xuống tấm ván kê trong lán chợp mắt, chờ đến ca gác.
"Điều kiện sinh hoạt khó khăn, để đảm bảo sức khoẻ cho bộ đội, cứ hai ngày một lần, chúng tôi lại thay ca, để những người trực được về đồn tắm giặt, nghỉ ngơi, khi quay lại thì mang theo nước ra chốt", đại úy Tẩn Sành Nhàn, Chính trị viên phó, người được giao phụ trách chốt 170 (3) cho hay.
Đại uý Lù A Vinh luộc rau, chuẩn bị bữa cơm cho đồng đội đang gác. Ảnh:
Gia Khâu
Cách đó vài km, cán bộ, chiến sĩ ở chốt 168 (2) cũng sống trong cảnh thiếu nước sạch trầm trọng. Dù quãng đường từ đồn đến chốt gần hơn so với 170 (3), nhưng nước sạch không thể đưa từ đồn vào do đường đi quá khó khăn. Một bên là núi cao, một bên vực sâu, đoạn đường 8 km đã bị mưa lớn xói mòn trơ đá với nhiều khúc cua tay áo, chỉ những người giàu kinh nghiệm mới có thể lái xe qua.
Để có nước nấu ăn, từ ngày đầu lập chốt, bộ đội chia nhau đi tìm mạch nguồn, khe suối. May mắn là cách chốt vài cây số có một mạch nước nhỏ, người dân dùng dây dẫn về chân ruộng để làm nương. Hàng ngày, những lúc rảnh rỗi, bộ đội lại xách can nhựa đi hứng nước.
"Nước ở đây bị nhiễm đá vôi nên sau khi lấy về chúng tôi phải lắng nhiều Công ty CP dịch thuật miền trung - MIIDtrans Blog lần mới dùng được. Chắc là vẫn chưa sạch vì ấm nhôm đun nước sau vài hôm đã bị một lớp bột trắng bám đáy. Đời lính ăn núi ngủ rừng, anh em chấp nhận thôi", thiếu tá Lê Văn Khương nói.
Cũng như đồng đội chốt trên, anh Khương không có nước tắm dù chốt ở cạnh sông do nước nhuốm màu xanh ô nhiễm. Mái lán giữa thung lũng cũng khô khốc khi hàng ngày hứng những đợt gió nóng hanh hao.
Thiếu tá Đinh Công Vỹ và Tống Hồng Vân ở chốt 168 (2) vác nước hứng từ khe suối nhỏ về lán nấu ăn và sinh hoạt. Ảnh:
Hoàng Thuỳ
Trung tá Đinh Văn Lào, Chính trị viên đồn Biên phòng Tả Gia khâu cho hay, khu vực đồn đóng quân được ví là "Trường Sa cạn" vì điều kiện khí hậu khắc nghiệt, ít mưa, thiếu nước. Thổ nhưỡng ở đây chỉ toàn đá xít nghèo chất dinh dưỡng và không giữ nước, mỗi khi mưa xuống nước lại trôi tuột đi. Cả vùng chỉ có một nguồn nước duy nhất từ khe đá trên núi Phìn Chư, cách đơn vị hơn 5 km.
Theo anh Lào, năm ngoái vẫn còn cảnh ban ngày bà con đi lấy nước để sản xuất và sinh hoạt, chiều tối mới đến lượt bộ đội nên Đồn có hẳn "đội săn nước đêm". Để những người lính và nhân dân ở Tả Gia Khâu bớt khổ, gần đây Bộ Quốc phòng đã đầu tư hơn 10 tỷ đồng dẫn nước về đồn, người dân trong vùng có thể đến lấy về sử dụng. Tuy vậy, các chốt phòng chống Covid-19 hiện nay đều đóng cách xa đồn, đường xá đi lại khó khăn.
Đại tá Kiều Phi Hùng, phó chỉ huy, tham mưu trưởng Biên phòng Lào Cai nghẹn lời khi nhắc đến những đồng đội đang làm nhiệm vụ chốt chặn ở biên giới. "Thời tiết khắc nghiệt, nước thiếu đến nỗi cây cối còn không sống được, người dân bỏ đi nơi khác sống, nhưng bộ đội vẫn ở đó, vẫn hoàn thành tốt nhiệm vụ mà không một lời than thở", anh nói.
Bộ đội Biên phòng Tả Gia Khâu, Lào Cai canh biên giới
Bộ đội biên phòng Lao Cai tuần tra đường biên trong mùa dịch. Video:
Đức Nguyễn
Vừa qua biên phòng Lào Cai lập 41 chốt kiểm soát dịch bệnh, đặt tại các đường mòn, lối mở dọc biên giới trải dài hơn 182 km.
Hàng ngày, các tổ công tác gồm bộ đội biên phòng, dân quân, tự vệ địa phương... đi tuần tra, kiểm soát liên tục để ngăn chặn người xuất, nhập cảnh trái phép, không để dịch bệnh xâm nhập vào nội địa.
Bạch Dinh xây dựng năm 1898, được người Pháp dùng làm nơi nghỉ dưỡng cho Toàn quyền Đông Dương. Công trình có tên gốc là Villa Blanche, dựa theo tên của con gái Toàn quyền Paul Doumer là bà Blanche Richel Doumer. Do màu sơn bên ngoài màu trắng nên người Việt quen gọi dinh thự này là Bạch Dinh.
Bạch Dinh tọa lạc trên một ngọn núi cao 27m so với mực nước biển. Tòa nhà có chiều cao 19m, rộng 15m, dài 28m, gồm ba tầng. Công trình xây bằng gạch, sơn màu trắng, mái lợp ngói đỏ mang nét kiến trúc của phong cách châu Âu thế kỷ 19.
Bạch Dinh có diện tích hơn 400 m2 gồm nhiều phòng. Tầng trệt với gian chính giữa là phòng khánh tiết, các gian bên cạnh là nơi trưng bày những cổ vật được vớt từ con tàu đắm tại khu vực vùng biển gần đảo Hòn Cau (huyện Côn Đảo) được phát hiện và tiến hành trục vớt năm 1990.
Trên tường treo bản đồ vị trí phát hiện tàu đắm, con đường hàng hải, hình ảnh mô phỏng tàu và ảnh tư liệu quá trình khai quật cổ vật. Con tàu cổ này dài 32 m, rộng 9 mét, bị chìm dưới mực nước biển 40 m với dáng nằm nghiêng dưới đáy đại dương.
Theo nghiên cứu, tàu buôn xuất phát từ một hải cảng ở Nam Trung Hoa, vượt đại dương sang châu Âu buôn bán. Khi tàu đến vùng biển gần đảo Hòn Cau thì gặp Công ty CP dịch thuật miền trung - MIIDtrans Blog bão lớn, bị đánh chìm.
Trong hai năm, chính quyền trục vớt được 68.000 cổ vật gồm các loại đồ dùng bằng gốm, sứ, đất nung, đồng; súng; tiền cổ... được chế tạo cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18 thời vua Khang Hy nhà Thanh.
Sau khi khai quật, những bộ sưu tập tiêu biểu với nhiều độc bản được lựa chọn đưa về các bảo tàng. Số còn lại với 28.000 món được đưa ra thị trường quốc tế. Đây là lần đầu tiên Việt Nam bán đấu giá cổ vật ở nước ngoài, thu được 6,7 triệu USD. Một phần những hiện vật tiêu biểu của tàu đắm được trưng bày tại Bạch Dinh.
Đồ gốm, sứ trắng men lam, với chủng loại đa dạng: bình, hũ, lọ, ống cắm bút, ấm, chén, đĩa, tô… sản xuất tại các lò: Cảnh Đức trấn, Sơn Đầu, Đức Hóa (Trung Hoa) thời Khang Hy. Trải qua 3 thế kỷ dưới đáy biển vẫn giữ được vẻ đẹp, nét tinh xảo.
Những món đồ gốm sứ men trắng được vẽ những cảnh kinh điển trong hội họa Trung Hoa như mai, lan, cúc, trúc; các tích xưa ngư ông đắc lợi, cưỡi ngựa bắn cung, lã vọng câu cá...
Nhiều cổ vật bằng đá từ tàu đắm được trưng bày trong một tủ kính riêng tại Bạch Dinh. Nổi bật là bức tượng Chuẩn Đề Bồ Tát bằng đá được chế tác tinh xảo.
Những bức tượng người bằng sứ bằng men màu vẫn còn nguyên vẹn, có niên đại khoảng 300 năm.
Chiếc ấm bằng đồng thời Khang Hy bị hư hỏng một phần.
Nhiều vật dụng sinh hoạt khác của các thủy thủ trên tàu như tiền, nghiên mực, con dấu đá, hộp, gương đồng... được trưng bày.
Chiếc cối xay bột bằng đá vẫn còn nguyên vẹn, phản ảnh đời sống sinh hoạt phong phú trên tàu; nơi những thủy thủy có một hành trình dài sang châu Âu.
Cả những hiện vật bị vỡ, hư hỏng cũng được giữ lại; hầu hết là các món đồ bằng đất nung.
Năm 1992, Bạch Dinh được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Giá vé vào tham quan di tích 15.000 đồng một người.
